Co to jest periodontologia?

Periodontologia (kiedyś „parodontologia”) to dział stomatologii zajmujący się chorobami tkanek otaczających ząb – czyli przyzębia.  Nie każdy zdaje sobie sprawę, iż w chwili obecnej tylko ok. 6% Polaków ma całkowicie zdrowe przyzębie a schorzenia te stanowią drugą (po próchnicy) przyczynę utraty zębów u osób dorosłych.

Jakie mogą być choroby przyzębia?

Choroby tkanek otaczających nasze zęby podzielono na dwie duże grupy :

• zapalenia dziąseł, gdzie najczęstszą przyczyną są mniejsze bądź większe zaniedbania higieniczne, choroby te z reguły łatwo poddają się leczeniu, nie pozostawiając trwałych następstw.
• zapalenia przyzębia (czyli „parodontoza”), są to choroby, w których obok stanu zapalnego dziąseł występują zmiany w kości – najczęściej pod postacią zaniku tejże tkanki. Należy  tutaj wspomnieć o zaniku fizjologicznym kości, który rozpoczyna się począwszy od 20-25 roku życia, zjawisko to jest jednak na tyle powolne, że dzięki kompensacji ze strony pozostałych tkanek narząd żucia może pozostać wydolny przez całe życie. Przekroczenie możliwości kompensacyjnych prowadzi do powstania zapalenia przyzębia – czyli parodontozy.  Choroby te dzielimy  na zapalenia przewlekłe, agresywne oraz na zapalenia przyzębia w przebiegu chorób ogólnych. Wszystkie są chorobami infekcyjnymi – wśród przyczyn zawsze wymienia się płytkę bakteryjną. 

Przewlekłe zapalenia przyzębia – to najczęściej spotykana choroba przyzębia, dotyka  z różnym nasileniem, ponad 80% dorosłych. Objawy tej wolno postępującej choroby są bardzo niespecyficzne i słabo nasilone, dlatego choroba może pozostać nie zauważona przez wiele lat. Pierwsze wyraźne sygnały (np. rozchwianie, wydłużanie się zębów, nadwrażliwość) skłaniające Pacjenta do podjęcia leczenia pojawiają się, gdy choroba jest w znacznym stopniu zaawansowana. Stopień zaawansowania choroby w dużym stopniu zależy od nawyków higienicznych pacjenta.

Agresywne zapalenia przyzębia, występują zdecydowanie rzadziej, choroba ujawnia się zazwyczaj przed 30 rokiem życia. Charakteryzuje się gwałtowną utratą kości wyrostka zębodołowego, prowadzącą  do  szybkiej utraty zębów. Niewątpliwie w przypadku tej choroby mamy do czynienia z defektem genetycznym (świadczy o tym nadreaktywność prowadząca do nadprodukcji m.in. Interleukiny 1 oraz prostaglandyn). Wiele badań wskazuje na obecność tzw. specyficznej płytki bakteryjnej – czyli określonych gatunków bakterii, bytujących w kieszonkach dziąsłowych. W chorobie tej nie ma bezpośredniego przełożenia pomiędzy ilością płytki a stopniem zaawansowania procesu zapalnego.

Leczenie zapaleń przyzębia, niezależnie od ich rodzaju i stopnia zaawansowania leczy się w trzech następujących po sobie fazach:

Faza I – często określana mianem „higienizacyjnej” polega najogólniej na eliminacji stanów zapalnych, cel ten jest realizowany poprzez zmniejszenie liczby bakterii patogennych dla tkanek przyzębia. Leczenie rozpoczyna się od dokładnego usunięcia kamienia nad- i poddziąsłowego (skalingu), następnie na wypolerowaniu powierzchni zębów i jej zabezpieczeniu (za pomocą preparatów zawierających fluor). Bardzo ważnym elementem tej fazy jest drobiazgowy instruktaż higieny jamy ustnej i określenie poziomu higieny. W zależności od potrzeb faza higienizacyjna obejmuje od jednej do nawet 5-6 wizyt. W fazie tej wykonuje się również niezbędne zabiegi z zakresu innych dziedzin stomatologii – wymiana nieszczelnych wypełnień, leczenie próchnicy, korekta nieprawidłowo założonych wypełnień i uzupełnień protetycznych  usunięcie zębów nierokujących utrzymania w jamie ustnej. Po przeprowadzeniu zabiegów I fazy konieczne jest kolejne kompleksowe badanie periodontologiczne w celu określenia dalszego postępowania terapeutycznego. W przypadku gdy stan zapalny został wyeliminowany, a Pacjent utrzymuje prawidłową higienę jamy ustnej, przechodzi się od razu do trzeciej fazy tzw. podtrzymującej (patrz niżej). Gdy Pacjent nie jest w stanie utrzymać prawidłowej higieny, a nie ma czynników wymagających leczenia chirurgicznego, powtarzana jest faza I leczenia czyli higienizacja, gdzie jeszcze większy nacisk jest położony na instruktaż higieny i motywację pacjenta.

Jeżeli mimo przeprowadzonych zabiegów i prawidłowej higieny utrzymuje się stan zapalny to jest to wskazanie do leczenia chirurgicznego – jest to faza II – leczenie korekcyjne. Zabiegi chirurgiczne to przede wszystkim kiretaże zamknięte i otwarte oraz operacje płatowe (CWN). Są to zabiegi mające na celu eliminację stanu zapalnego poprzez redukcję głębokości kieszeni przyzębnych. W ostatnich latach bardzo intensywnie rozwijają się techniki regeneracyjne –  zwłaszcza techniki regeneracji kości, w naszym gabinecie Pacjent ma do wyboru szereg   materiałów kościozastępczych, błon zaporowych preparatów osteoindukcyjnych i w toku planowania leczenia zawsze jest informowany o różnych możliwościach leczenia. Należy jednak pamiętać iż, techniki regeneracji kości nie zawsze mogą być zastosowane – zależy to przede wszystkim od typu ubytku kostnego jego wielkości i umiejscowienia. Celem tej fazy jest stworzenie warunków do utrzymania optymalnej higieny jamy ustnej przez pacjenta.

Ostatnia faza trwa „do końca życia przyzębia”, jest to faza  „podtrzymująca wyniki leczenia”. Jest  ona bardzo istotna w procesie leczenia i pozwala uniknąć poważniejszych powikłań ze strony przyzębia przez wiele lat. Niestety w fazie tej wg różnych badań uczestniczy regularnie od 20 do 30% pacjentów.